Mèo cưng là một phần không thể thiếu trong nhiều gia đình Việt, mang lại niềm vui và sự bầu bạn. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đáng yêu ấy luôn tiềm ẩn những mối lo về sức khỏe, mà đáng sợ nhất phải kể đến căn bệnh dại. “Biểu Hiện Mèo Bị Dại” là từ khóa mà bất kỳ chủ nuôi nào cũng cần nằm lòng, bởi lẽ việc nhận biết sớm các dấu hiệu có thể là chìa khóa để bảo vệ không chỉ thú cưng mà còn cả những người thân yêu xung quanh.
Khi mèo của bạn có những biểu hiện bất thường, từ thay đổi tính cách đột ngột đến các hành vi hung hăng, đó có thể là tiếng chuông cảnh báo về một căn bệnh nguy hiểm đang rình rập. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh dại ở mèo, các dấu hiệu nhận biết qua từng giai đoạn và những biện pháp phòng tránh thiết thực nhất.
Bệnh Dại Ở Mèo Là Gì? Nguy Cơ Tiềm Ẩn Không Thể Chủ Quan
Bệnh dại, một cái tên khiến nhiều người phải rùng mình, là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm do virus Rabies gây ra. Virus này tấn công trực tiếp vào hệ thần kinh trung ương và tủy sống của động vật có vú, trong đó có mèo. Điều đáng lo ngại là bệnh dại không chỉ ảnh hưởng đến mèo mà còn có khả năng lây nhiễm sang hầu hết các loài động vật máu nóng khác, bao gồm cả con người, với tỷ lệ tử vong gần như 100% nếu không được can thiệp kịp thời.
Đường lây truyền chính của virus dại là qua vết cắn, vết cào hoặc khi nước bọt của động vật bị nhiễm bệnh tiếp xúc với vết thương hở, niêm mạc mắt, mũi, miệng. Thời gian ủ bệnh ở mèo khá đa dạng, có thể kéo dài từ 9 ngày đến 2 tháng, thậm chí có trường hợp lên đến 60 ngày. Trong giai đoạn này, mèo thường không có biểu hiện rõ ràng, khiến chủ nuôi dễ chủ quan và bỏ qua những cảnh báo ban đầu. Do mèo thường xuyên tiếp xúc gần gũi với con người, nguy cơ lây nhiễm virus dại càng cao nếu chúng ta không phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường.
Dấu Hiệu Mèo Bị Dại Qua Từng Giai Đoạn Phát Bệnh
Bệnh dại ở mèo tiến triển qua ba giai đoạn rõ rệt, mỗi giai đoạn mang những “biểu hiện mèo bị dại” đặc trưng mà chủ nuôi cần đặc biệt chú ý.
Giai Đoạn Tiền Triệu Chứng (Prodromal): Những Thay Đổi Hành Vi Ban Đầu
Đây là giai đoạn khởi phát, khi virus dại bắt đầu nhân lên tại vị trí xâm nhập và di chuyển dọc theo các dây thần kinh. Các triệu chứng thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh thông thường khác.
- Thay đổi tính cách bất thường: Mèo có thể trở nên nhút nhát, sợ sệt, rụt rè một cách đột ngột, thích trốn vào góc tối hoặc thu mình lại. Ngược lại, một số con lại trở nên quá thân thiện, quấn quýt chủ một cách bất thường so với tính cách thường ngày. Chúng cũng dễ cáu gắt, bồn chồn, hay rùng mình khi có tác động nhẹ.
- Hành vi liếm, cào tại vết thương: Mèo có thể liếm hoặc cào liên tục vùng da bị tổn thương, nơi virus xâm nhập, vì cảm giác ngứa hoặc khó chịu.
- Ăn uống kém, uể oải: Mèo ăn ít, uống ít, tỏ ra mệt mỏi, uể oải hoặc không thoải mái mà không rõ nguyên nhân. Một số con có thể sốt nhẹ hoặc tránh tiếp xúc với người.
- Tiếng kêu thay đổi: Có thể nghe thấy tiếng kêu khàn hơn bình thường, hoặc mèo không còn kêu meo meo như trước.
Giai đoạn này thường kéo dài từ 2 đến 10 ngày. Vì các triệu chứng không đặc hiệu, nhiều người nuôi dễ bỏ qua hoặc nhầm lẫn với căng thẳng thông thường của mèo. Để hiểu rõ hơn về những hành vi bất thường của mèo, bạn có thể tham khảo thêm bài viết tại sao mèo thích cắn tay chủ.
Giai Đoạn Kích Động (Cuồng Dại): Hành Vi Hung Hăng Đáng Báo Động
Đây là giai đoạn mà các biểu hiện mèo bị dại trở nên rõ rệt và đáng sợ nhất, đặc trưng của bệnh dại thể điên cuồng. Virus đã tấn công mạnh vào não bộ, gây rối loạn hành vi nghiêm trọng.
- Hung dữ bất thường: Mèo trở nên cực kỳ dễ bị kích động, hung hăng vô cớ, có thể cắn, cào hoặc tấn công người và các vật nuôi khác mà không có lý do. Chúng sẽ cắn xé và phá hoại đồ đạc một cách cuồng loạn.
- Tiếng kêu bất thường: Thay vì tiếng meo meo quen thuộc, mèo có thể phát ra những âm thanh kỳ lạ như tiếng gào thét, rít lên hoặc khàn tiếng, không thể kêu như bình thường.
- Tăng động quá mức: Mèo có thể chạy nhảy không kiểm soát, lao vào vật cản hoặc có hành vi bất thường như cắn phá đồ vật vô cớ. Chúng có thể chạy đi mà không có lý do rõ ràng.
- Sợ nước và ánh sáng: Một số mèo sẽ biểu hiện sợ nước (hydrophobia) hoặc sợ luồng không khí, dẫn đến co giật khi tiếp xúc. Chúng cũng trở nên sợ ánh sáng mạnh, thích trốn vào nơi tối.
- Chảy nước bọt nhiều và co giật: Do liệt cơ họng, mèo khó nuốt, dẫn đến nước bọt chảy không kiểm soát, sùi bọt mép. Các cơn co giật cũng xuất hiện do virus tấn công vào hệ thần kinh.
Giai đoạn này thường kéo dài từ 1 đến 5 ngày và là thời điểm mèo có nguy cơ lây truyền virus cao nhất qua nước bọt.
Giai Đoạn Bại Liệt (Dumb Rabies): Khi Mèo Không Thể Chống Cự
Khi virus đã tấn công sâu vào hệ thần kinh trung ương, mèo chuyển sang giai đoạn cuối với các triệu chứng bại liệt nghiêm trọng. Đây là giai đoạn cuối cùng và không thể cứu chữa.
- Liệt cơ: Các cơ bắt đầu bị liệt, thường bắt đầu từ cơ mặt (mắt sụp, hàm trễ xuống) và sau đó lan ra các chân. Mèo di chuyển khó khăn, đi loạng choạng, đứng không vững, đặc biệt là liệt chân sau. Hàm dưới có thể bị liệt khiến lưỡi thè ra ngoài.
- Chảy dãi không kiểm soát và khó nuốt: Do liệt cơ họng, mèo hoàn toàn mất khả năng nuốt, dẫn đến nước bọt chảy ra liên tục, không thể kiểm soát. Việc này khiến mèo không thể ăn uống, dẫn đến suy kiệt nhanh chóng.
- Suy hô hấp và suy tim mạch: Mèo rơi vào trạng thái mệt lả, các cơ hô hấp bị liệt, dẫn đến khó thở, suy hô hấp và cuối cùng là ngừng tim.
- Tử vong: Mèo thường tử vong trong vòng 3 đến 7 ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng thần kinh đầu tiên. Giai đoạn này là điểm cuối cùng trong quá trình phát triển của bệnh, và thường không thể cứu.
Mèo bị dại trong giai đoạn bại liệt với biểu hiện liệt hàm và chảy dãi nhiều
Mèo Bị Dại Nguy Hiểm Đến Con Người Như Thế Nào?
Ngoài những biểu hiện mèo bị dại đáng sợ ảnh hưởng đến chính vật nuôi, căn bệnh này còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe con người. Virus dại lây sang người thông qua vết cắn, vết cào hoặc khi nước bọt của mèo nhiễm bệnh tiếp xúc với vết thương hở, niêm mạc mắt, miệng. Một khi virus xâm nhập vào cơ thể người và phát triển triệu chứng, tỷ lệ tử vong là gần 100%. Theo Cục Y tế Dự phòng, mỗi năm Việt Nam ghi nhận hàng chục ca tử vong do bệnh dại, trong đó có những trường hợp liên quan đến mèo nhiễm bệnh.
Đáng chú ý, nguy cơ lây nhiễm từ mèo hoang hoặc mèo thả rông là đặc biệt cao, nhất là ở các khu vực nông thôn hoặc vùng ngoại ô, nơi chúng dễ tiếp xúc với động vật hoang dã mang virus như dơi, chồn. Do thói quen tiếp xúc gần gũi với mèo cưng (ôm ấp, vuốt ve), nguy cơ lây nhiễm virus dại càng cao nếu chủ nuôi không phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của mèo. Điều này tương tự như khi một người gặp phải tình trạng mèo đi tiểu ra máu và lo lắng về sức khỏe của thú cưng, nhưng bệnh dại lại mang tính chất nguy hiểm và cấp bách hơn nhiều đối với cả người và vật.
Cách Phòng Tránh Bệnh Dại Ở Mèo: Bảo Vệ Thú Cưng & Gia Đình
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, và với bệnh dại thì điều này càng trở nên đúng đắn. Vì không có phương pháp điều trị hiệu quả cho mèo khi đã phát bệnh, việc chủ động phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ thú cưng và gia đình bạn.
Tiêm Phòng Dại Định Kỳ: Lưới Chắn An Toàn
Biện pháp hiệu quả nhất để phòng tránh bệnh dại ở mèo là tiêm phòng vắc xin đầy đủ và định kỳ.
- Lịch tiêm chuẩn: Đối với mèo con bú mẹ hoàn toàn, mũi vắc xin dại đầu tiên thường được tiêm khi mèo được 17 tuần tuổi. Còn với mèo con nuôi bộ, có thể tiêm mũi đầu tiên sớm hơn một chút, vào khoảng 15 tuần tuổi. Sau đó, cần tiêm nhắc lại hàng năm theo hướng dẫn của bác sĩ thú y.
- Tiêm đầy đủ: Đảm bảo mèo được tiêm phòng đầy đủ các mũi vắc xin, kể cả mèo nuôi trong nhà. Bởi vì ngay cả mèo sống trong nhà vẫn có nguy cơ tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh (ví dụ: dơi bay vào nhà, chuột mang virus). Việc tiêm phòng giúp cơ thể mèo phát triển kháng thể chống lại virus dại từ môi trường bên ngoài.
Kiểm Soát Môi Trường Sống: Hạn Chế Rủi Ro
- Hạn chế thả rông: Giữ mèo cưng trong nhà và tránh thả rông, đặc biệt vào ban đêm. Đây là thời điểm mèo dễ tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc mèo lạ, chó hoang có thể mang mầm bệnh.
- Vệ sinh sạch sẽ: Thường xuyên vệ sinh khu vực sống và nơi đi vệ sinh của mèo cũng rất quan trọng, giúp loại bỏ môi trường tiềm ẩn virus gây bệnh.
- Triệt sản: Nếu không có kế hoạch sinh sản, việc triệt sản mèo là một lựa chọn thông minh. Triệt sản giúp giảm hành vi lang thang của mèo, từ đó giảm nguy cơ tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh.
Tránh Tiếp Xúc Với Động Vật Lạ: Cẩn Trọng Là Không Thừa
- Không vuốt ve mèo hoang: Tuyệt đối không ôm, hôn hoặc vuốt ve mèo hoang hoặc mèo không rõ nguồn gốc.
- Dạy trẻ em: Dạy trẻ em tránh chơi gần mèo lạ và báo ngay cho người lớn nếu bị cắn hoặc cào.
Xử Lý Khi Bị Cắn/Cào: Hành Động Nhanh Chóng
Nếu bạn hoặc người thân không may bị mèo cắn hoặc cào, đặc biệt là mèo lạ hoặc mèo chưa tiêm phòng, hãy thực hiện các bước sau ngay lập tức:
- Rửa vết thương: Rửa sạch vết thương dưới vòi nước chảy liên tục trong 10-15 phút với xà phòng.
- Sát trùng: Sát trùng vết thương bằng cồn 70 độ hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Đến cơ sở y tế: Đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm phòng dại kịp thời. Đây là biện pháp duy nhất để cứu sống người bị phơi nhiễm.
Những Điều Cần Làm Ngay Khi Nghi Ngờ Mèo Bị Dại
Khi phát hiện mèo cưng có bất kỳ “biểu hiện mèo bị dại” đáng ngờ nào, việc hành động nhanh chóng và đúng cách là vô cùng quan trọng để bảo vệ bản thân, gia đình và các vật nuôi khác.
- Tránh tiếp xúc gần: Tuyệt đối không cố gắng ôm, bắt hoặc chạm vào mèo có hành vi bất thường như hung dữ, chảy dãi hoặc có dấu hiệu liệt. Sử dụng găng tay hoặc dụng cụ bảo hộ nếu bắt buộc phải tiếp xúc.
- Cách ly mèo: Đưa mèo vào khu vực cách ly riêng biệt (ví dụ: chuồng kín, phòng riêng) để tránh tiếp xúc với người hoặc vật nuôi khác. Đảm bảo mèo không thể chạy thoát ra ngoài.
- Liên hệ bác sĩ thú y hoặc cơ quan chức năng: Ngay lập tức gọi cho bác sĩ thú y để mô tả tình trạng và nhận được lời khuyên chuyên môn. Nếu mèo bị nghi nhiễm dại nghiêm trọng, cơ quan thú y địa phương có thể yêu cầu theo dõi hoặc thực hiện các xét nghiệm cần thiết.
Trong một số trường hợp, bệnh dại có thể có những dấu hiệu ban đầu khó phân biệt với các bệnh khác như khi mèo bị fip là gì, nhưng mức độ nguy hiểm và tốc độ tiến triển của bệnh dại đòi hỏi sự phản ứng cực kỳ nhanh nhạy.
Câu Hỏi Thường Gặp Về Biểu Hiện Mèo Bị Dại
Mèo bị dại có chữa được không?
Không, hiện tại chưa có phương pháp điều trị hiệu quả nào cho mèo khi đã phát bệnh dại. Một khi các triệu chứng thần kinh xuất hiện, bệnh dại ở mèo là 100% gây tử vong. Virus nhanh chóng xâm nhập vào não bộ và tủy sống, gây viêm não, mất kiểm soát hành vi và cuối cùng là tử vong trong vòng vài ngày. Do đó, tiêm phòng vắc xin định kỳ là biện pháp duy nhất để bảo vệ mèo.
Mèo đã tiêm phòng có bị dại không?
Mèo đã tiêm phòng đầy đủ vắc xin dại có nguy cơ mắc bệnh dại rất thấp. Vắc xin tạo kháng thể giúp mèo chống lại virus hiệu quả. Tuy nhiên, không có vắc xin nào đảm bảo 100% miễn dịch tuyệt đối. Vì vậy, ngay cả mèo đã tiêm phòng vẫn cần hạn chế tiếp xúc với động vật hoang dã hoặc mèo lạ, đặc biệt là những con có dấu hiệu bất thường.
Khi nào cần trợ tử cho mèo bị dại?
Trong trường hợp mèo bị xác định mắc bệnh dại, việc trợ tử thường là giải pháp nhân đạo nhất để tránh sự đau đớn kéo dài cho vật nuôi và quan trọng hơn là để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Nếu mèo dại cắn người hoặc động vật khác, cần báo ngay cho cơ quan thú y địa phương để có biện pháp xử lý phù hợp, bao gồm cả việc cách ly và theo dõi mèo theo quy định.
Kết Luận
“Biểu hiện mèo bị dại” là một chủ đề vô cùng quan trọng mà mỗi chủ nuôi cần nắm rõ. Từ những thay đổi hành vi nhỏ nhất ở giai đoạn đầu cho đến các triệu chứng hung hăng và bại liệt ở giai đoạn sau, việc nhận biết sớm sẽ giúp chúng ta có những hành động kịp thời. Bệnh dại là một căn bệnh không có thuốc chữa, với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối cho cả mèo và người nếu không được xử lý đúng cách sau phơi nhiễm.
Vì vậy, tiêm phòng dại định kỳ cho mèo không chỉ là trách nhiệm của chủ nuôi mà còn là hành động thiết yếu để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Hãy luôn quan sát mèo cưng của bạn, tiêm phòng đầy đủ và đừng chủ quan với bất kỳ thay đổi hành vi bất thường nào. Sức khỏe của thú cưng và an toàn của gia đình bạn chính là ưu tiên hàng đầu.