Ghèn mắt, hay còn gọi là gỉ mắt, là một hiện tượng khá phổ biến mà hầu hết chúng ta đều trải qua, đặc biệt là vào mỗi buổi sáng thức dậy. Tuy nhiên, không phải lúc nào ghèn mắt cũng là dấu hiệu bình thường. Đôi khi, nó lại là tín hiệu cảnh báo cho những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn của đôi mắt. Vậy làm thế nào để phân biệt ghèn mắt “lành tính” với ghèn mắt “bệnh lý” và đâu là Cách Chữa Mắt Bị đổ Ghèn ở Người Lớn hiệu quả, an toàn? Hãy cùng “Thú Cưng Yêu” khám phá chi tiết trong bài viết này để bảo vệ đôi mắt luôn sáng khỏe.
Ghèn Mắt Là Gì? Phân Biệt Ghèn Sinh Lý Và Bệnh Lý
Để tìm ra cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn phù hợp, trước tiên chúng ta cần hiểu rõ bản chất của ghèn mắt và phân biệt giữa ghèn sinh lý bình thường với ghèn bệnh lý bất thường.
Ghèn mắt sinh lý: Lời thì thầm của đôi mắt khỏe mạnh
Mắt chúng ta luôn hoạt động không ngừng để tự bảo vệ và làm sạch. Trong điều kiện bình thường, mắt tiết ra một lớp dịch mỏng, trong suốt để duy trì độ ẩm, loại bỏ bụi bẩn, tế bào chết và các tác nhân gây hại từ môi trường. Ban ngày, mỗi lần chớp mắt, lớp dịch này được dàn đều và đẩy đi. Nhưng vào ban đêm, khi chúng ta ngủ, hoạt động chớp mắt ngừng lại, lớp dịch này sẽ tích tụ ở khóe mắt và dọc theo bờ mi, cô đặc lại thành những “mảnh vụn” khô nhẹ vào buổi sáng.
- Đặc điểm nhận biết: Ghèn sinh lý thường có lượng ít, màu trắng hoặc kem nhạt, đóng vảy nhẹ, và quan trọng nhất là không kèm theo bất kỳ triệu chứng khó chịu nào như đau rát, sưng đỏ hay ngứa ngáy. Đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường và không cần can thiệp điều trị đặc biệt.
Ghèn mắt bệnh lý: Khi đôi mắt cần được lắng nghe
Ngược lại, nếu lượng ghèn mắt trở nên bất thường, đi kèm với những triệu chứng khác, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo của một vấn đề sức khỏe mắt cần được quan tâm.
- Đặc điểm nhận biết: Ghèn bệnh lý thường có lượng nhiều, tiết ra liên tục, thay đổi về màu sắc (vàng, xanh lá, xám, có mủ), kết cấu (đặc dính, dạng sợi, bọt), khiến mí mắt dính chặt vào nhau, đặc biệt khó mở vào buổi sáng. Kèm theo đó là các triệu chứng như đau rát, sưng, đỏ, ngứa, cảm giác cộm xốn, nhạy cảm với ánh sáng hoặc thậm chí là giảm thị lực. Trong trường hợp này, việc tìm kiếm cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn đúng đắn từ chuyên gia là vô cùng cần thiết.
Nguyên Nhân Khiến Mắt Bị Đổ Ghèn Ở Người Lớn
Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để tìm ra cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn hiệu quả. Tình trạng đổ ghèn mắt ở người trưởng thành có thể xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, từ những kích ứng thông thường đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn.
Các nguyên nhân phổ biến gây đổ ghèn mắt:
Ghèn mắt không phải là bệnh, mà là triệu chứng của một vấn đề khác. Theo Bác sĩ Trần Thị Minh Nguyệt, chuyên gia nhãn khoa tại “Thú Cưng Yêu”, “Việc quan sát đặc điểm của ghèn mắt như màu sắc, độ đặc, cùng các triệu chứng đi kèm sẽ giúp chúng ta khoanh vùng nguyên nhân và lựa chọn phương pháp xử lý phù hợp nhất.”
- Viêm kết mạc (Đau mắt đỏ): Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đổ ghèn mắt. Viêm kết mạc có thể do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng.
- Ghèn do virus: Thường loãng, trong suốt hoặc hơi trắng, dễ lây lan.
- Ghèn do vi khuẩn: Đặc hơn, có màu vàng hoặc xanh lá cây, kèm mủ đục, gây đau rát, khó chịu.
- Ghèn do dị ứng: Dạng nước, thường kèm ngứa và đỏ mắt dữ dội.
- Khô mắt: Tình trạng mắt không sản xuất đủ nước mắt hoặc chất lượng nước mắt không tốt, dẫn đến việc mắt phải tăng tiết dịch nhầy để bù đắp, gây ghèn nhiều, cảm giác cộm xốn và nhìn mờ vào buổi sáng.
- Viêm bờ mi: Là tình trạng viêm mãn tính ở mép mí mắt, thường do rối loạn tuyến dầu Meibomian hoặc vi khuẩn. Viêm bờ mi gây đỏ, sưng, ngứa mí mắt và khiến ghèn có bọt, màu trắng hoặc mủ, làm mí mắt dính chặt vào nhau khi thức dậy.
- Lẹo mắt hoặc Chắp: Xảy ra khi tuyến dầu ở mí mắt hoặc nang lông mi bị nhiễm trùng và tắc nghẽn, tạo thành cục u đỏ, đau. Lẹo mắt có thể tiết ra mủ vàng.
- Tắc tuyến lệ: Khi ống dẫn nước mắt bị tắc, nước mắt không thể thoát ra ngoài, tích tụ và gây nhiễm trùng, dẫn đến đổ nhiều ghèn. Tình trạng này đặc biệt thường gặp ở trẻ sơ sinh và người cao tuổi.
- Dị vật trong mắt hoặc Kích ứng: Bụi bẩn, cát, hóa chất, mỹ phẩm hoặc lông thú cưng có thể gây kích ứng mắt, làm tăng tiết dịch để tự loại bỏ, dẫn đến ghèn.
- Sử dụng kính áp tròng không đúng cách: Vệ sinh kính không sạch sẽ, đeo kính quá lâu hoặc đeo qua đêm có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và đổ ghèn mắt.
- Các nguyên nhân khác: Loét giác mạc, viêm túi lệ, các bệnh lý toàn thân như tiểu đường, rối loạn miễn dịch hoặc tác dụng phụ của một số loại thuốc nhỏ mắt chứa chất bảo quản cũng có thể là nguyên nhân gián tiếp.
Khi Nào Cần Đi Gặp Bác Sĩ Chuyên Khoa Mắt?
Mặc dù nhiều trường hợp ghèn mắt có thể tự khỏi hoặc cải thiện bằng các biện pháp chăm sóc tại nhà, nhưng có những dấu hiệu cảnh báo bạn cần phải đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt ngay lập tức để được thăm khám và điều trị kịp thời. Việc tự ý điều trị mà không rõ nguyên nhân có thể khiến tình trạng nặng thêm và gây biến chứng nguy hiểm cho thị lực, tương tự như khi mèo đi tiểu ra máu cần được chẩn đoán sớm.
Những triệu chứng cần chú ý:
- Ghèn mắt kéo dài hơn một tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm.
- Dịch tiết có màu vàng đậm, xanh lá, xám hoặc có mủ, kèm mùi khó chịu.
- Mắt bị sưng, đỏ nghiêm trọng hoặc đau nhức dữ dội không giảm.
- Thị lực bị giảm sút đột ngột hoặc mắt trở nên nhạy cảm với ánh sáng (chứng sợ ánh sáng).
- Mí mắt dính chặt vào nhau đến mức khó mở mắt.
- Cảm thấy có cục u nhỏ hoặc nốt sần trên mí mắt.
- Mắt đổ ghèn kèm theo các triệu chứng toàn thân như sốt.
Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra, có thể yêu cầu xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất, bao gồm thuốc nhỏ mắt kháng sinh, kháng virus, chống viêm hoặc chống dị ứng tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Cách Chữa Mắt Bị Đổ Ghèn Tại Nhà An Toàn Và Hiệu Quả
Trước khi cần đến sự can thiệp y tế, nhiều trường hợp ghèn mắt nhẹ có thể được cải thiện đáng kể bằng các biện pháp chăm sóc tại nhà đơn giản và an toàn. Đây là những cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn mà bạn có thể áp dụng hàng ngày.
1. Vệ sinh mắt đúng cách:
Vệ sinh là yếu tố tiên quyết để làm sạch và ngăn ngừa nhiễm trùng lây lan, tương tự như việc duy trì vệ sinh cho thú cưng giúp phòng tránh các bệnh như mèo đau mắt.
- Rửa mắt bằng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%): Nước muối sinh lý là dung dịch an toàn và hiệu quả để làm sạch mắt, loại bỏ bụi bẩn và ghèn. Bạn nên rửa mắt 2-3 lần/ngày để giữ vệ sinh.
- Dùng khăn sạch và ấm: Nhúng khăn sạch vào nước ấm, vắt khô nhẹ nhàng và lau sạch ghèn mắt. Luôn lau từ khóe mắt (gần mũi) ra phía ngoài. Điều quan trọng là phải sử dụng một miếng bông gòn hoặc khăn sạch mới cho mỗi bên mắt để tránh lây nhiễm chéo.
2. Chườm ấm/lạnh cho mắt:
- Chườm ấm: Giúp làm mềm ghèn khô, giảm sưng và thúc đẩy lưu thông máu, đặc biệt hữu ích cho các trường hợp tắc tuyến bờ mi. Bạn có thể dùng khăn ấm đắp lên mắt trong 5-10 phút.
- Chườm lạnh: Có tác dụng giảm sưng và ngứa, thường được khuyến nghị cho các trường hợp ghèn mắt do dị ứng.
3. Cung cấp độ ẩm cho mắt:
Mắt khô là một nguyên nhân phổ biến gây đổ ghèn.
- Uống đủ nước và bổ sung vitamin A: Đảm bảo cơ thể đủ nước và vitamin A giúp mắt duy trì độ ẩm cần thiết.
- Sử dụng nước mắt nhân tạo: Có thể giúp bôi trơn nhãn cầu, cung cấp độ ẩm và rửa trôi các tác nhân gây kích ứng. Tuy nhiên, nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để chọn loại phù hợp.
4. Các biện pháp khác:
- Tránh dụi mắt: Hành động này có thể làm tổn thương mắt thêm và lây lan nhiễm trùng.
- Nghỉ ngơi và hạn chế sử dụng thiết bị điện tử: Cho mắt được nghỉ ngơi, giảm thời gian nhìn vào màn hình máy tính, điện thoại để tránh khô mắt và căng thẳng.
- Tháo và vệ sinh kính áp tròng đúng cách: Nếu bạn đeo kính áp tròng, hãy đảm bảo vệ sinh kính thật sạch sẽ và tháo ra khi ngủ. Thậm chí có thể cần thay thế bằng loại kính phù hợp hơn.
- Tránh tiếp xúc với tác nhân gây kích ứng: Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, phấn hoa, lông thú cưng, hóa chất hoặc mỹ phẩm có thể gây dị ứng.
Điều Trị Y Tế: Các Loại Thuốc Và Phương Pháp Can Thiệp
Khi các biện pháp tại nhà không hiệu quả hoặc tình trạng ghèn mắt trở nên nghiêm trọng, việc điều trị y tế là cần thiết. Dựa trên chẩn đoán nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn bằng các loại thuốc hoặc thủ thuật phù hợp.
- Thuốc nhỏ mắt kháng sinh hoặc kháng virus: Nếu ghèn mắt do nhiễm khuẩn (vi khuẩn hoặc virus), bác sĩ sẽ kê đơn thuốc nhỏ mắt chứa kháng sinh (như Tobramycin, Ofloxacin) hoặc kháng virus để tiêu diệt mầm bệnh.
- Thuốc nhỏ mắt chống dị ứng (kháng histamin): Trong trường hợp ghèn mắt do viêm kết mạc dị ứng, các loại thuốc nhỏ mắt chứa kháng histamin (như Alomide) sẽ giúp giảm ngứa, đỏ và tiết dịch.
- Nước mắt nhân tạo: Ngoài vai trò hỗ trợ tại nhà, nước mắt nhân tạo (như Systane Ultra, Sanlein, Refresh Tears) cũng được bác sĩ khuyến nghị để bôi trơn mắt và giảm triệu chứng khô mắt, một trong những nguyên nhân phổ biến gây ghèn.
- Thuốc mỡ kháng sinh: Đối với các nhiễm trùng nặng hơn, thuốc mỡ mắt kháng sinh có thể được sử dụng, thường vào buổi tối.
- Thủ thuật can thiệp: Trong trường hợp tắc tuyến lệ nghiêm trọng không đáp ứng với mát xa, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật thông tuyến lệ.
Điều quan trọng là bạn tuyệt đối không nên tự ý mua và sử dụng thuốc nhỏ mắt khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc dùng sai thuốc hoặc lạm dụng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể.
Phòng Ngừa Tình Trạng Đổ Ghèn Mắt Tái Phát
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, đặc biệt là với đôi mắt nhạy cảm. Áp dụng các biện pháp phòng ngừa dưới đây là cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn tốt nhất để tránh tình trạng tái phát.
- Giữ vệ sinh cá nhân nghiêm ngặt: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi chạm vào mắt. Tránh thói quen dụi mắt bằng tay không sạch.
- Không dùng chung vật dụng cá nhân: Tuyệt đối không dùng chung khăn mặt, khăn tắm, gối hoặc đồ trang điểm mắt với người khác để ngăn ngừa lây nhiễm chéo. Đảm bảo khăn mặt và khăn tắm được giặt sạch và phơi khô dưới ánh nắng mặt trời thường xuyên.
- Vệ sinh kính áp tròng đúng cách: Nếu bạn đeo kính áp tròng, hãy tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vệ sinh, bảo quản bằng dung dịch chuyên dụng và thay kính đúng chu kỳ. Tránh đeo kính quá lâu và luôn tháo ra trước khi ngủ.
- Tránh tiếp xúc với chất kích ứng: Đeo kính bảo vệ khi ra ngoài hoặc làm việc trong môi trường nhiều bụi bẩn, khói thuốc, hóa chất.
- Duy trì độ ẩm cho mắt và cơ thể: Uống đủ nước mỗi ngày, sử dụng nước mắt nhân tạo nếu cần, và hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử. Nên cho mắt nghỉ ngơi sau mỗi 20 phút làm việc.
- Chế độ dinh dưỡng lành mạnh: Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A, C, E như cà rốt, rau xanh đậm, cá béo để tăng cường sức khỏe tổng thể cho đôi mắt.
- Khám mắt định kỳ: Thực hiện kiểm tra mắt định kỳ với bác sĩ nhãn khoa để phát hiện sớm các vấn đề và có hướng điều trị kịp thời, giống như việc kiểm tra sức khỏe tổng thể cho vật nuôi để tránh các vấn đề như mèo bỏ ăn.
Người phụ nữ đeo kính bảo vệ mắt khi ra ngoài
Câu Hỏi Thường Gặp Về Đổ Ghèn Mắt Ở Người Lớn
Để giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng đổ ghèn mắt, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp cùng giải đáp từ các chuyên gia.
Ghèn mắt màu vàng/xanh có nguy hiểm không?
Ghèn mắt có màu vàng hoặc xanh lá cây, đặc biệt nếu kèm theo mủ, đau rát, sưng đỏ là dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng mắt do vi khuẩn. Tình trạng này cần được thăm khám và điều trị bằng thuốc kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng nghiêm trọng.
Ghèn mắt vào buổi sáng có bình thường không?
Ghèn mắt xuất hiện vào buổi sáng sau khi ngủ dậy là hiện tượng sinh lý bình thường. Khi ngủ, mắt không chớp, dịch tiết tự nhiên tích tụ lại để làm sạch mắt. Ghèn sinh lý thường ít, màu trắng hoặc kem nhạt, không gây khó chịu. Tuy nhiên, nếu lượng ghèn nhiều, màu sắc lạ, dính chặt mí mắt và kèm theo các triệu chứng như đau, đỏ, ngứa, thì đó là dấu hiệu bất thường cần được kiểm tra.
Có nên tự ý dùng thuốc nhỏ mắt?
Tuyệt đối không nên tự ý dùng thuốc nhỏ mắt, đặc biệt là các loại chứa kháng sinh hoặc corticosteroid, khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Việc dùng sai thuốc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh, che lấp triệu chứng hoặc gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, thậm chí gây hỏng giác mạc.
Cách vệ sinh mắt khi bị ghèn?
Khi mắt bị ghèn, bạn nên dùng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) để rửa nhẹ nhàng. Sau đó, dùng khăn sạch và ấm, hoặc bông gòn sạch thấm nước ấm, lau nhẹ nhàng từ khóe mắt trong ra ngoài. Luôn sử dụng khăn hoặc bông gòn riêng cho mỗi bên mắt để tránh lây nhiễm. Tránh chà xát mạnh hoặc dùng tay bẩn dụi mắt.
Đổ ghèn mắt có lây không?
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đổ ghèn. Nếu ghèn mắt do nhiễm trùng (ví dụ viêm kết mạc do virus hoặc vi khuẩn), thì nó có khả năng lây lan rất cao qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Vì vậy, cần giữ vệ sinh cá nhân tốt, tránh dùng chung đồ dùng và hạn chế chạm tay lên mắt. Ghèn mắt do khô mắt, dị ứng hoặc tắc tuyến lệ thường không lây.
Kết Luận
Tình trạng đổ ghèn mắt ở người lớn có thể là một dấu hiệu sinh lý bình thường hoặc cảnh báo một vấn đề sức khỏe mắt cần được quan tâm. Hiểu rõ các nguyên nhân và đặc điểm của ghèn mắt, cùng với việc áp dụng đúng cách chữa mắt bị đổ ghèn ở người lớn tại nhà và chủ động thăm khám bác sĩ khi cần, là chìa khóa để bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh. Đừng bao giờ chủ quan với các dấu hiệu bất thường của mắt, hãy lắng nghe và chăm sóc “cửa sổ tâm hồn” của mình một cách tốt nhất!